Blerjet online janë bërë një pjesë përcaktuese e jetës moderne të konsumatorëve në Evropë. Çdo vit, më shumë se 10 miliardë pako të tregtisë elektronike dërgohen në të gjithë BE-në — dhe shumica dërrmuese e paketimit hidhet pas vetëm një përdorimi të vetëm. Edhe pse riciklimi ndihmon, sistemi mbetet kryesisht linear: përdor një herë, hidhe, përsërite.
LIFE RE-ZIP po e sfidon këtë model.
I vlerësuar si “Rising Star” në LIFE Awards 2025, projekti LIFE RE-ZIP prezanton një alternativë të guximshme: një sistem paketimi qarkullues i projektuar posaçërisht për realitetet e tregtisë elektronike moderne. I mbështetur nga një investim prej 3.4 milionë euro dhe që zgjat deri në nëntor 2026, ky projekt trevjeçar zëvendëson paketimin njëpërdorimësh me paketime transporti të qëndrueshme dhe të ripërdorshme, të cilat qarkullojnë në disa vende evropiane.
Nga mbetje në qarkullim
Në thelb të LIFE RE-ZIP qëndron një ide e thjeshtë, por e fuqishme: paketimi nuk duhet të jetë mbetje — ai duhet të jetë një burim. Pas marrjes së porosisë online, konsumatorët e kthejnë paketimin bosh në një pikë grumbullimi dhe dorëzimi (PUDO), e cila gjendet lehtësisht përmes aplikacionit RE-ZIP. Prej aty, paketimi rikthehet në sistemin logjistik dhe përgatitet për t’u ripërdorur shumë herë.
Kjo infrastrukturë e përbashkët mundëson që paketimi të lëvizë pa pengesa përtej kufijve, duke reduktuar ndjeshëm si konsumin e materialeve, ashtu edhe emetimet e karbonit që lidhen me prodhimin e paketimit njëpërdorimësh prej kartoni.
Siç shpjegon koordinatori i projektit, Daniel Nygaard:
“Është një çështje kulturore. Njerëzit e shohin paketimin prej kartoni si një produkt njëpërdorimësh që mund të hidhet në kosh për riciklim. Deri tani, e gjithë ekonomia ka qenë e ndërtuar mbi mendim linear — por tani kemi një zgjidhje qarkulluese.”
Ai shton se Programi LIFE bëri të mundur krijimin e infrastrukturës së logjistikës së kthimit, e cila lejon që këto paketime të qarkullojnë në të gjithë Evropën, të rinovohen dhe të rikthehen në treg për t’u përdorur sërish.
Ndikim i matshëm në shkallë të gjerë
Juria e LIFE Awards e vlerësoi LIFE RE-ZIP për përputhjen e tij të fortë me prioritetet kyçe të politikave të BE-së dhe për kontributin e tij të prekshëm në ekonominë qarkulluese. Deri në përfundim të projektit në vitin 2026, pritet të arrihen përfitime të rëndësishme mjedisore dhe sociale:
- Mbi 120 milionë paketime të ripërdorshme në qarkullim
- 17,000 tonë mbetje kartoni dhe plastike të shmangura
- 12,000 m³ konsum uji i reduktuar
- 18,000 tonë CO₂ më pak të emetuara
- Mbi 300 vende të reja pune të krijuara
- Norma kthimi mbi 75%
Këto shifra tregojnë se zgjidhjet qarkulluese mund të funksionojnë në shkallë të gjerë — jo vetëm në teori, por në sisteme reale të përditshme për konsumatorët.
Ta bëjmë ekonominë qarkulluese të thjeshtë për konsumatorët
Një nga faktorët kyç të suksesit të LIFE RE-ZIP është përqendrimi në lehtësinë dhe komoditetin për përdoruesit. Projekti e thjeshton përvojën qarkulluese në një udhëtim me pesë hapa:
- Blini online
- Merrni paketën
- Gjeni pikën më të afërt të dorëzimit
- Ktheni paketimin
- Përfitoni një shpërblim
Siç thekson aplikacioni RE-ZIP: “E kemi bërë kthimin e paketimit një veprim pa menduar dy herë.” Falë një rrjeti të dendur pikash dorëzimi — përfshirë zyra postare, kuti postare dhe pika të tjera të përshtatshme — pjesëmarrja integrohet natyrshëm në rutinën e përditshme.
Ekonomia qarkulluese më afër qytetarëve
Përtej logjistikës dhe shifrave, LIFE RE-ZIP luan një rol të rëndësishëm në bërjen e ekonomisë qarkulluese të dukshme dhe të prekshme për qytetarët. Sipas Patrick Child, Drejtor i Përgjithshëm në detyrë i DG Environment:
“LIFE RE-ZIP e bën ekonominë qarkulluese shumë të dukshme, konkrete dhe të drejtpërdrejtë në një kohë kur të gjithë po mendojmë se si mund ta përmirësojmë qëndrueshmërinë dhe të reduktojmë gjurmën tonë materiale. Ta afrojmë këtë ndërgjegjësim pranë qytetarëve është jashtëzakonisht e rëndësishme.”
Në një botë ku qëndrueshmëria ndonjëherë duket abstrakte, LIFE RE-ZIP tregon se veprime të vogla të përditshme — si kthimi i një pakete — mund të kontribuojnë në ndryshime sistemike.
Një vështrim drejt së ardhmes
Ndërsa tregtia elektronike vazhdon të rritet, iniciativa si LIFE RE-ZIP tregojnë se si mund të duket faza e ardhshme e ekonomisë qarkulluese: miqësore për konsumatorët, e mbështetur në teknologji digjitale dhe e shkallëzueshme përtej kufijve. Duke e rikonceptuar paketimin si shërbim dhe jo si produkt të disponueshëm, LIFE RE-ZIP ofron një model bindës për mënyrën se si Evropa mund të kalojë nga riciklimi — drejt qarkullimit të vërtetë.
Burimi: European Climate, Infrastructure and Environment Executive Agency (CINEA)
No responses yet